Idea sprawiedliwego handlu w praktyce wygl±da ¶wietnie - chodzi w niej o to, by zamiast nieustannie wysy³aæ do krajów Trzeciego ¦wiata pomoc, daæ tamtejszym producentom godziwie zarabiaæ na wytwarzanych przez nich produktach, wspieraæ ideê spó³dzielczo¶ci, standardy ochrony ¶rodowiska, a tak¿e walczyæ z dyskryminacj± kobiet i prac± dzieci.
Polacy popieraj± te has³a na poziomie deklaracji - dwie trzecie z nas uwa¿a, ¿e dokonuj±c odpowiednich zakupów, mo¿emy polepszyæ los producentów z ubogich krajów. Gorzej idzie nam jednak prze³o¿enie tych deklaracji na konkretne zakupy - rynek produktów sprawiedliwego handlu to w Polsce wci±¿ kropla w morzu oferty handlowej.
Od kilku tygodni dzia³a w Poznaniu pierwszy sklepik sprzedaj±cy wy³±cznie produkty firmowane znakiem sprawiedliwego handlu. Tymczasem takich sklepów w Europie jest 2,5 tysi±ca. W Unii Europejskiej rynek fair trade ro¶nie ponad 20 proc. rocznie, a s± kraje na ¶wiecie - jak np. Australia - gdzie wzrosty siêgaj± 70 proc. Pocz±tkowo idea sprawiedliwego handlu dotyczy³a rêkodzie³a sprowadzanego z Afryki czy Azji do Europy, ale szybko objê³a ona produkty spo¿ywcze (m.in. kawê i herbatê) stanowi±ce g³ówne ¼ród³o dochodów wielu biednych krajów. Dzi¶ kawa, herbata, cukier, miód, przyprawy pochodz±ce ze sprawiedliwego handlu i firmowane tym znakiem obecne s± coraz czê¶ciej na pó³kach wielkich sieci handlowych takich jak Tesco, Carrefour czy Marks & Spencer. Ten ostatni sprzedaje 350 produktów certyfikowanych przez Fairtrade (to jeden z systemów certyfikacyjnych w ramach ruchu fair trade, który okaza³ siê prze³omowy, bo pozwoli³ wprowadziæ produkty sprawiedliwego handlu do masowej dystrybucji), w tym ok. 40 rodzajów kawy. Certyfikowana kawa stanowi ju¿ jedn± pi±t± rynku mielonej kawy w Wielkiej Brytanii. W ci±gu czterech lat sprzeda¿ takich produktów spo¿ywczych wzros³a w M&S o 60 proc. W ubieg³ym roku firma sprzeda³a prawie 5 mln bawe³nianych ubrañ z logo Fairtrade, co stanowi³o ok. 3 proc. jej ca³kowitego zu¿ycia bawe³ny. Do koñca bie¿±cego roku ma to byæ 10 proc.
Barier± wy¿sza cena
A w Polsce? Marks & Spencer nie podaje danych o sprzeda¿y produktów z logo Fairtrade nad Wis³±. W polskich carrefourach jest ich zaledwie kilka (we Francji - 23). - Z uwagi na wy¿sz± cenê takie produkty znajduj± nabywców g³ównie w najwiêkszych miastach. Wi±¿e siê to ze stosunkowo nisk± ¶wiadomo¶ci± konsumentów w zakresie zasad sprawiedliwego handlu oraz faktem, ¿e g³ównym czynnikiem przy wyborze towaru podczas zakupów wci±¿ jest cena - mówi Maria Cie¶likowska, dyrektor ds. PR i komunikacji zewnêtrznej Carrefour Polska. - Z tych powodów produkty tego typu upowszechniaj± siê w Polsce wolniej ni¿ w krajach zachodnich - dodaje Cie¶likowska. Du¿o szersza oferta jest w internecie, produkty Fairtrade (jak i innych certyfikatów sprawiedliwego handlu) znale¼æ te¿ mo¿na w sklepach z ¿ywno¶ci± ekologiczn±, w niektórych delikatesach. Dystrybutorzy podkre¶laj±, ¿e sprzeda¿ rozwija siê dynamicznie, liczba odbiorców ro¶nie, ale nie chc± podawaæ danych. Wed³ug Fairtrade International sprzeda¿ produktów z ich certyfikatem w Polsce w 2010 r. wynios³a 2,1 mln euro, w ostatnim roku ta liczba mog³a siê zwiêkszyæ o ok. 10 proc. W tym czasie w Wielkiej Brytanii sprzeda¿ produktów Fairtrade przekroczy³a warto¶æ 1 mld funtów, a do koñca 2012 r. ma siêgn±æ 2 mld funtów.
Widaæ zmiany na lepsze
Czê¶æ organizacji wspieraj±cych sprawiedliwy handel ma problem z tym, ¿e produkty fair trade (w tym g³ównie te spod znaku Fairtrade) pojawiaj± siê w wielkich sieciach. - Wprowadzaj±c do oferty niewielk± ilo¶æ certyfikowanych produktów, sieci mog± próbowaæ poprawiaæ swój wizerunek, choæ reszta ich dzia³alno¶ci mo¿e byæ nawet bardzo nieetyczna - mówi jeden z dzia³aczy wspieraj±cych ruch sprawiedliwego handlu. Inni zaznaczaj± jednak, ¿e to zaanga¿owanie koncernów pozwoli³o "umasowiæ" ideê i przyczyni³o siê do wzrostu popularno¶ci i sprzeda¿y produktów fair trade - np. decyzja koncernu Cadbury, by w swojej najpopularniejszej czekoladzie Dairy Milk stosowaæ wy³±cznie kakao Fairtrade. - To m.in. dziêki takim dzia³aniom rozpoznawalno¶æ produktów Fairtrade skoczy³a w Wielkiej Brytanii w ci±gu dekady z 12 do prawie 80 proc. - podkre¶la Zbigniew Szalbot, sekretarz Koalicji Sprawiedliwego Handlu.
W Polsce ¶wiadomo¶æ marki Fairtrade deklaruje w zale¿no¶ci od badañ od 10 do 25 proc. polskich konsumentów (w krajach zachodnich jest to zdecydowanie powy¿ej 50 proc.). - My¶lê, ¿e bli¿sza prawdy jest ta pierwsza liczba - stwierdza Szalbot. Dodaje, ¿e jaskó³ki zmian widaæ: fairtrade'ow± kawê wypiæ ju¿ mo¿na np. w sieci barów na stacjach Orlen, a tak¿e w wielu miejskich kawiarniach. Daleko nam jednak do Anglii, gdzie - jak podkre¶la Magda Noszczyk z Polskiej Zielonej Sieci - jeszcze kilka lat temu kawiarnie wywiesza³y informacjê, ¿e sprzedaj± kawê ze sprawiedliwego handlu: - Dzi¶ taka informacja jest zbêdna, bo to jest oczywiste.
Kupowanie "fair" jest luksusem?
Noszczyk dodaje, ¿e powoli spadaj± te¿ ceny produktów sprawiedliwego handlu - do niedawna potrafi³y one kosztowaæ w Polsce dwa razy wiêcej ni¿ np. w Niemczech. Szkodzi³o to ca³ej idei, gdy¿ konsumenci otrzymywali w ten sposób sygna³, ¿e kupowanie "fair" jest luksusem.
W promowaniu idei fair trade w Polsce pomóc ma powo³anie w miejsce nieformalnej Koalicji Sprawiedliwego Handlu fundacji, która nadzorowaæ bêdzie ca³o¶æ dzia³añ edukacyjnych. Fundacjê bêd± mog³y zasilaæ pieni±dze z licencji, jak± producenci p³ac± za u¿ywanie certyfikatów fair trade. Zostan± one przeznaczone na dzia³ania edukacyjne. Jest co robiæ, bo jako naród jeste¶my bardziej podejrzliwi ni¿ ludzie na Zachodzie i z zasady nie ufamy certyfikatom.
¼ród³o:
wyborcza.biz
data: 24.02.2012
Będzie się działo
