W czasie wakacyjnych wojaży po Polsce powinniśmy przyglądać się nie tylko zabytkom czy geograficznym osobliwościom. Warto przy okazji zwrócić uwagę na lokalne przetwórnie i rolnictwo. Zwłaszcza że coraz częściej o jego wyrobach dowiaduje się Europa. Tylko w lipcu na listę chronionych oznaczeń geograficznych Unia Europejska wpisała dwa nowe produkty.
Dojrzewająca na żyznych glebach Ponidzia (okolice Buska-Zdroju) fasola korczyńska jest ręcznie przebierana, a wcześniej suszona na specjalnych drewnianych koziołkach w przewiewnym miejscu. Dzięki temu duże, białe nasiona odznaczają się niepowtarzalnym smakiem. Jeszcze przed rejestracją tutejsi rolnicy uzyskiwali za nią lepsze ceny niż producenci fasoli z innych rejonów kraju. Teraz ich gospodarczy potencjał powinien jeszcze wzrosnąć.
JadÄ…c na Mazury warto zatrzymać siÄ™ na Kurpiach – w okolicach DÅ‚ugosiodÅ‚a, MyszyÅ„ca, KadzidÅ‚a czy Nowogrodu. To w tych rejonach powstaje unikalny miód kurpiowski, który także w lipcu trafiÅ‚ na listÄ™ unijnych smakoÅ‚yków. I tu duże znaczenie majÄ… lokalne warunki. SÅ‚abe gleby, niewielkie opady, mozaika pól, Å‚Ä…k i lasów powodujÄ…, że konieczne jest pozyskiwanie miodu przez dÅ‚uższy czas. Miejscowi pszczelarze sami szukajÄ… pożytków pszczoÅ‚om zarówno na Å‚Ä…kach, jak i w sÄ…siedztwie lasów. Podbieranie, odwirowywanie, przechowywanie i rozlewanie odbywa siÄ™ z zachowaniem wielowiekowej tradycji. Nie wolno też stosować chemicznych Å›rodków do odstraszania pszczół. A co nas czeka w innych rejonach kraju? W Borach DolnoÅ›lÄ…skich (miÄ™dzy Zgorzelcem, BolesÅ‚awcem, Å»arami i SzprotowÄ…) wywożone do lasu pszczoÅ‚y w sierpniu i wrzeÅ›niu skrzÄ™tnie zbierajÄ… ciemny, ostry i gorzkawy miód z tamtejszych wrzosowisk. Warto zapoznać siÄ™ z jego niepowtarzalnym smakiem. W UE zostaÅ‚ on zarejestrowany już w 2008 r. Zaraz po podhalaÅ„skiej bryndzy i oscypku, a jeszcze przed podgórskÄ… redykoÅ‚kÄ….
Owcze (niekiedy z dodatkiem mleka krowiego) specjaÅ‚y dobrze sÄ… znane wszystkim turystom trafiajÄ…cym do Zakopanego, Bukowiny czy Krynicy – niestety to, co kupujÄ…, to zazwyczaj podróbki, a nie produkty wykonane wedÅ‚ug uznanej w UE receptury.
Podróżującym na północ mamy do zaoferowania niezwykle aromatyczną kaszubską truskawkę, na którą sezon niestety dobiega końca. Po drodze w Kaliszu można uraczyć się miejscowymi andrutami, widniejącymi na unijnej liście od ponad roku. A wieczorem, po miło spędzonym dniu, usiąść nad szklaneczką słodkiego półtoraka, dwójniaka, trójniaka bądź czwórniaka ze znaczkiem na etykiecie oznaczającym Gwarantowaną Tradycyjną Specjalność - nasze miody na unijnej liście widnieją od 2008 r.
Za rok wycieczka szlakiem zarejestrowanych smakołyków może okazać się znacznie dłuższa - na wpis czeka m.in. krakowski obwarzanek, jabłka łąckie i grójeckie, śliwka szydłowska i suska sechlońska (suszona śliwka z okolic Laskowej i Żegocina w Małopolsce), chleb prądnicki, Piękny Jaś (fasola) z doliny Dunajca czy kołacz śląski.
O tym, że potencjał w tym zakresie mamy duży, świadczy krajowa lista produktów tradycyjnych. Jest na niej ponad 700 specjałów ze wszystkich zakątków kraju i wciąż dochodzą nowe. Jednak zanim niektóre z nich trafią na unijne listy, muszą przejść długą drogę. Najpierw trzeba wybrać czy ma to być Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne czy Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Taki produkt musi mieć specyficzne walory albo jakość produktu lub jego cechy charakterystyczne powinny wynikać ze szczególnego otoczenia i właściwych dla niego czynników naturalnych i ludzkich. Trzeba też udowodnić tradycje związane z danym produktem i dokładnie opisać recepturę, pamiętając przy tym, że dostęp do niej będą mieli wszyscy. Unijna lista nie działa bowiem jak urząd patentowy. We właściwym miejscu według opisanego wzoru produkować może każdy, kto przejdzie odpowiednią certyfikację.
Zofia Jóźwiak, Rzeczypospolita
Będzie się działo
